Maseczki, jednorazowe rękawiczki, brak papieru toaletowego, mydła czy drożdży na półkach, długie kolejki do sklepów, godziny dla seniorów czy zakupy nocą – to rzeczywistość, z którą wszyscy musieliśmy się mierzyć w 2020 roku. Jak pandemia wpłynęła na branżę spożywczą, które kategorie ucierpiały, a które znacząco zyskiwały na rynku?
Jak wynika z pierwszej fali badania Nielsen „Shopper Shift to a New Normal” przeprowadzonego w marcu br. dwie trzecie badanych deklarowało, że w związku z pandemią COVID-19 martwi się o siebie i aż 82% – że martwi się o swoją rodzinę. Obawy Polaków, szczególnie na początku pandemii, miały swoje przełożenie na zwiększone zakupy i robienie zapasów żywności. W okresie od stycznia do września 2020 koszyk spożywczy wzrósł pod względem wartościowym o blisko 7% rok do roku. Największy wzrost zakupów był widoczny przede wszystkim w pierwszym kwartale (+11% w stosunku do pierwszego kwartału 2019) – w tym okresie wyraźnie wyższą wartość sprzedaży odnotowały produkty, które można przechowywać dłużej m.in. mąka, makaron, ryż, cukier, konserwy mięsne czy konserwy rybne, które notowały kilkudziesięcioprocentowe wzrosty.
W okresie pierwszych 9 miesięcy 2020 roku o ok. 4% wzrosła wartość słodkich i słonych przekąsek. Pozytywny trend widoczny był również dla nabiału, który w okresie od stycznia do września 2020 zwiększył swoją wartość o ok. 8%. W trzech kwartałach br. rosła także sprzedaż alkoholi mocnych – w przypadku tej kategorii konsumenci chętnie sięgali po produkty „premium” – dynamika wzrostu wartości była 3 razy szybsza niż wolumenu.
Lockdown nie zatrzymał trendów obserwowanych przed wybuchem pandemii, a część z nich nawet wzmocnił, jak np. dbanie o zdrowie. To właśnie troska Polaków o swoje zdrowie wpływa na rosnącą popularność produktów certyfikowanych unijnym znakiem zielonego liścia – w ciągu 3 kwartałów 2020 produkty z powyższym oznaczeniem wzrosły wartościowo o 25% rok do roku. Na rynku coraz bardziej rozwijał się również segment nabiału bez laktozy ze wzrostem wartości +40% w stosunku do poprzedniego roku.
Ponad 40% Polaków stwierdziło, że pandemia wypłynęła na to, że znacznie częściej gotują w domu. Na znaczeniu zyskiwały nie tylko półprodukty „suche”, ale i te mrożone – w pierwszych trzech kwartałach 2020 wartość produktów mrożonych (bez lodów) wzrosła o 13% rok do roku. W tym czasie chętnie sięgaliśmy również po gotowe dania – zarówno mrożone, jak i chłodzone, czy mrożone pierogi – kategorie te wzrosły wartościowo o kilkanaście procent w stosunku do poprzedniego roku. Popularnością cieszyły się także produkty, które służą do przygotowania obiadu (typu: gyros, lasagne, kebab itp.), których wartość w tym okresie wzrosła o jedną czwartą. W czasie pandemii Polacy nie tylko częściej gotowali, ale i piekli – okres od stycznia do września 2020 to zwiększona sprzedaż kategorii ułatwiających przygotowanie słodkich domowych wypieków takich jak: dodatki do ciast, desery w proszku czy ciasta w proszku, które w tym czasie odnotowały kilkunastoprocentowe wzrosty wartościowe rok do roku.
Jednak nie tylko sytuacja epidemiologiczna, ale i pogoda wpływa na sprzedaż poszczególnych kategorii. Zarówno lockdown, jak i mniej słoneczny czerwiec – a co za tym idzie mniejsza ilość okazji impulsowych do zakupu napojów – negatywnie oddziaływały na sprzedaż kategorii napojowych, których wartość w drugim kwartale zmniejszyła się o prawie 12% (vs. drugi kwartał 2019). Spadek widoczny w tym okresie negatywnie wpłynął na wynik dla kategorii za okres od stycznia do września, skutkując blisko 3% zmniejszeniem jej wartości.
Co warto podkreślić, w pierwszych 9 miesiącach br. wartość sprzedaży marek własnych rosła dwa razy szybciej niż produktów markowych w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku. Szczególnie w drugim kwartale 2020 konsumenci chętnie sięgali po marki prywatne – wówczas ich wzrost był około cztery razy szybszy niż produktów markowych (vs drugi kwartał 2019).
Pierwsze 3 kwartały 2020 roku to wyraźny wzrost pozycji dyskontów na polskim rynku detalicznym. W tym okresie wartość sprzedaży w tym kanale rosła wyraźnie szybciej niż na całym rynku (15% wzrost wartości w porównaniu do analogicznego okresu 2019 roku). Z kolei hipermarkety po lekkim wzroście w pierwszym kwartale, w kolejnych kwartałach notowały spadki, a w porównaniu okresu styczeń – wrzesień br. straciły wartościowo ponad 4% rok do roku. Warto podkreślić, że po wybuchu COVID-19 nie tylko stosunek jakości do ceny odgrywał znaczenie przy wyborze sklepu, znaczenia nabrała również bliskość placówki od domu i wygoda dotarcia do niej, możliwość zakupu wszystkiego w jednym miejscu, a także czystość i higiena.
Aleksandra Gębarowska
Client Consultant
Nielsen Poland
Źródło: Panel Handlu Detalicznego, rynek: Cała Polska (Food), sprzedaż wartościowa i wolumenowa, okres styczeń 2019 – wrzesień 2019; styczeń 2020 – wrzesień 2020, koszyk kategorii spożywczych (definicje Nielsen) Raport syndykatowy “Shopper Shifts to a New Normal”, 2020
